«پاراچنار»، غزه‎اي در همين نزديكي

 در گوشه‎اي از اين دنيا و در منطقه‎اي به نام پاراچنار ممكن است هرلحظه جلوی درِ خانه‎تان يك مين سبز شود و پای‎تان روی آن برود. خارج‎شدن از شهر و سفر به شهري ديگر، هزينه‎اي بَس گزاف به قيمت جان دارد؛ آن‎هم از نوع ازدست‎دادن سر و مُثله شدن. حفظ جان با خودتان است. در پاراچنار گويي جمهوري اسلامي كوچكي شكل گرفته است. مردم اين منطقه خود را فرزندان انقلاب اسلامي مي‎دانند و هروقت نام رهبري می‎آید، چنان منقلب می‎شوند که قابل وصف نیست. اما گويا در پاراچنار دست همه دشمنان شيعيان در يك كاسه است تا مقاومت شيعيان را بشكنند؛ از آمريكا و اسرائيل گرفته تا عربستان و سرويس‎هاي اطلاعاتي بسياري از كشورهاي ديگر.

پاراچنار كجاست؟ «پاراچنار» نام منطقه‎ای است در پاکستان که در محاصره طالبان است و اگر چاره‎ای برای آن اندیشیده نشود، سرنوشتی همچون غزه در انتظار آن‎جاست. در پاراچنار حكم مرگ شيعه را امضا كرده‎اند؛ غافل از آن‎كه شيعه پيوندي ناگسستني با خون دارد. مردم ایران شاید ندانند در نقطه‎ای از جهان، مردمی با سربند «یاحسین» به جهاد می‎روند و دیوارهاي مساجد را با عکس‎های امام (رحمت‎الله‎عليه)، شهید بهشتی، شهید همت، شهيد آويني، شهید مطهری و... تزیین می‎کنند. و مردم ايران شايد ندانند این منطقه در پاکستان به «ایران کوچک» معروف است.

پاراچناري‎ها چگونه با انقلاب آشنا شدند؟ شهيد سيدعارف حسين الحسيني از شاگردان امام خميني (رحمت‎الله‎علیه) بعد از انقلاب اسلامي رهبري شيعيان پاكستان را بر عهده داشت. او در نجف با امام خميني ‎(رحمت‎الله‎عليه) آشنا شد. شهيدحسيني به‎خاطر حضور سرسختانه‎اش در مبارزات عليه رژیم بعث حاکم بر عراق، از این کشور اخراج شد و به قم آمد. اما او در ايران هم دست از مبارزه نكشيد و مشارکتش در مبارزات علیه رژيم پهلوی، موجب اخراجش از ايران شد. سيدعارف حسين الحسيني در سال ۱۳۶۳ با حكم امام (رحمت‎الله‎عليه) به‎عنوان نماینده ايشان در پاکستان منصوب شد و در جایگاه رهبری شیعیان پاکستان قرار گرفت. منشأ انقلابی‎شدن مردم منطقه پاراچنار، اقدامات شهید حسینی است. او سرانجام در ۱۴ مرداد ۱۳۶۷، در شهر پیشاور هدف گلوله قرار گرفت و شهيد شد. پيكرش در روستای «پیوار»، از توابع پاراچنار به خاك سپرده شد كه اكنون مهم‎ترین زیارتگاه شیعیان پاکستان است.

آغاز ماجرا پاراچنار از سال ۲۰۰۷ در محاصره طالبان و هم‎پیمانان بومی آن قرار گرفته است. اوایل اهل‎سنت هیچ مشکلی با طالبان نداشتند، اما بعد از مدتي آن‎ها هم از كارهاي طالبان به ستوه آمدند.

پس از آن‎که طالبان از جنوب به شمال -‎یعنی پاراچنار ‎- منتقل شد، شیعیان تحت فشار قرار گرفتند. طی چندين درگیری، صدها تن از شخصیت‎های

برتر شيعيان توسط طالبان به شهادت رسيدند. اما از آن‎جايي‎ که شیعیان زیر بار سلطه نرفتند، طالبان دسیسه‎هایی را توسط برخي از طرفدارانش به راه انداخت. در آخرين اقدام طالبان، به‎دنبال اهانت وهابیون به مقدسات شیعیان كه در قالب يك راهپیمایی علیه امام حسین (عليه‎السلام) و در تأیید یزید به تاريخ ۱۲ ربیع‎الأول (آوریل ۲۰۰۷) صورت گرفت، شیعیان به نماینده سیاسی دولت مراجعه کرده و خواستار توقف این اقدامات شدند و ضرب‎الأجلي پنج‎روزه را براي پيگيري دولت مشخص كردند. پنج روز بعد كه مصادف هفدهم ربيع‎الأول و روز ولادت حضرت رسول (صلي‎الله‎عليه‎وآله‎وسلم) بود، شيعيان با ملاحظه عدم پيگيري دولت درباره اهانت‎هاي طالبان، دست به تجمع مقابل يكي از مساجد دشمنان زدند و سلفي‎ها كه منتظر چنين فرصتي بودند، از مناره‎هاي مسجد شروع تيراندازي كردند و همچنين شهر را هم خمپاره‎باران كردند. شيعيان هم با مشاهده چنين وضعيتي، به يك‎باره «ياعلي» گفته و آن‎ها را از شهر بيرون كردند.

سهيل کریمی كه سال گذشته براي ساخت مستندي به پاراچنار رفته و سه هفته را در پاراچنار سپري كرده بود، محل جنايت طالبان در حمله مذكور را ديده و می‎گوید: اگر این مناره‎ها را ببینید، متوجه می‎شوید که هیچ دلیلی برای ارتفاع بسيار زياد آن‎ها و نيز وجود دريچه‎هاي آن‎ها نيست. اين مناره‎ها صرفا براي كار نظامي اين‎گونه طراحي شده و حكم يك برج ديده‎باني را دارد.

حتما ادامه مطلب را بخوانید

ناتو در پي ايجاد اصلاحات و تغيير سياست هاي خود در حوزه سايبري و پدافند سايبري است.

سايت "هاست اكسپلود " در گزارشي به قلم "خورخه بنيتز " نوشت، جلسه اي با حضور وزراي دفاع ناتو در تاريخ 8 و 9 ماه ژوئن در بروكسل برگزار شد. از تصميمات اتخاذ شده در اين جلسه مي‌توان به نسخه اصلاح شده سياست ناتو در موضوع پدافند سايبري اشاره كرد.

* دستاوردهاي اين جلسه: گزارشي خلاصه و مطرح شدن 2 سوال

در گزارش اوليه اين جلسه، اطلاعات كمي در ارتباط با اين نسخه اصلاح شده سياست گذاري ارائه داد و اينكه چگونه اين سياست مي‌تواند راهكاري هماهنگ در حوزه پدافند سايبري را براي كشورهاي هم پيمان ايجاد كند؛ راهكاري كه با تمركز برروي روش‌هاي صريح، مشخص و نوين، و براي پيشگيري از تهديدهاي سايبري ترويج شود. اكنون اين حقيقت فاش شده است كه 2 سوال اساسي توسط وزراي شركت كننده در جلسه مطرح شد كه اين سياست را به چالش كشيد: ناتو مي‌خواهد از چه چيزي دفاع كند و برنامه اين سازمان براي اينكار چيست؟

* معاون دبيركل ناتو درخصوص چالش‌هاي امنيتي توضيح مي‌دهد

ايده پدافند سايبري ناتو كه در مارچ 2011 به تصويب اعضا رسيد مبناي گفتگو و سرآغاز توسعه سياسي است. معاون دبيركل "بخش چالش‌هاي امنيتي، "جيمي شيا "خلاصه‌اي از دست آوردهاي اخير ناتو ارائه مي‌دهد: "سياست نوين به ناتو كمك خواهد نمود تا سريع تر و بهتر از شبكه‌هاي كامپيوتري خود محافظت نموده و همياري بهتري در تمام سه حيطه حياتي امنيت سايبري با هم پيمانان و شركاي خود داشته باشد. 3 حيطه مذكور شامل جلوگيري از حملات سايبري، مبارزه و كاهش اثر آنها، مساعدت به كشورهاي آسيب ديده به منظور بازسازي و ترميم سريع سيستم‌هاي اطلاعاتي شان است. سياستي كه دستاوردي عظيم براي ناتوست. "
دبير كل ناتو نيز اظهار داشت: "اگر بگوييم حملات سايبري شكل جديدي از مبارزات ممتد و نرم هستند اغراق نكرده ايم. "

حجت‌الاسلام سيد سلمان ذاكر نماينده مردم اروميه و عضو كميسيون قضايي مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با خبرنگار پارلماني خبرگزاري فارس، با اشاره به نامگذاري سال جاري به نام سال "جهاد اقتصادي "‌گفت كه هر عملي كه موجب به حاشيه رفتن جهاد در حوزه اقتصاد شود، خيانت بزرگي است كه هرگز قابل بخشش هم نخواهد بود.

وي افزود: خط و مشي مدنظر رهبري در سال جاري جهاد اقتصادي است و ملاك عمل مسئولان و مردم هم بايد همين خط و مشي باشد. البته از جهات مختلف به ويژه نياز جامعه، مطالبات جوانان، پتانسيل‌هاي موجود در جامعه و نياز كشور به روابط تجاري و اقتصادي با كشورهاي ديگر، عواملي هستند كه جهاد اقتصادي را ضروري‌تر مي‌كنند.

نماينده مردم اروميه در مجلس تصريح كرد: اگر جهاد اقتصادي به بهانه‌هاي مختلف و رفتارهاي سليقه‌اي به حاشيه برود، به هيچ وجه اغماض افراد در اين باره با گذشت روبرو نخواهد شد.

ذاكر اضافه كرد: بايد قبول كرد كه امروز جهاد اقتصادي در شرايط كنوني به عنوان موضوع اصلي مطرح نيست چرا كه انحرافات فكري و اقتصادي ميدان را تصرف كرده‌اند اين در حالي است كه جامعه براي حركت در مسير جهاد اقتصادي نياز به آرامش فكري و اقتصادي دارد.

وي در پايان اين گفت‌وگو تأكيد كرد: اعتماد لازم براي حركت در مسير جهاد اقتصادي با رفتار برخي مسئولان سلب شده اما بايد با جهاد در حوزه اقتصاد ملت ايران را به اهداف و آرمان‌ها برسانيم.

صمد مرعشي نماينده مردم رودبار و عضو كمييسون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با خبرنگار سياسي خبرگزاري فارس، با اشاره به نامگذاري سال جاري به جهاد اقتصادي از سوي رهبر انقلاب تصريح كرد: مجلس با عنوان نهاد قانونگذاري كشور بايد در تحقق مطالبه مقام معظم رهبري پيش قدم باشند و دولت را براي اجراي دقيق قوانين اقتصادي ياري دهد.

وي با بيان اينكه هدفمند كردن يارانه‌ها از مهمترين مولفه‌هاي جهاد اقتصادي است افزود: انتظار مردم از دولت و مجلس اين است كه مشكلات قانون هدفمند كردن يارانه‌ها رفع شود و مردم بيشتر از گذشته احساس امنيت اقتصادي بكند.

عضو كميسيون اقتصادي مجلس با اشاره به اينكه دشمنان انقلاب اسلامي جنگ اقتصادي عليه ملت ايران را در دستور كار خود قرار دادند، افزود: اگر در دوران جنگ تحميلي براي مقابله با تجاوز نظامي دشمن نياز به مجاهدت رزمندگان بود امروز نيز براي مقابله با تهاجم اقتصادي دشمن كشور نياز به جهاد اقتصادي دارد.

مرعشي با تأكيد بر اينكه لازمه تحقق جهاد اقتصادي نگاه كارشناسي و غيرسياسي به امور اقتصادي ضروري است افزود: دولت و مجلس براي تحقق جهاد اقتصادي بايد به مباحث اقتصادي نگاه سياسي نداشته باشد چرا كه نگاه سياسي به مسائل اقتصادي مطلوب سال جهاد اقتصادي نيست.

وي در پايان حاشيه‌ها را مانع تحقق جهاد اقتصادي دانست و گفت: اگر كشور گرفتار حاشيه‌ها باشد ديگر فرصتي براي جهاد اقتصادي باقي نخواهد ماند. بنابراين اگر مجلس و دولت به فكر تحقق مطالبه مقام معظم رهبري هستند بايد از حاشيه‌ها پرهيز كنند.

فعالیت اقتصادی و کار و تلاش، همواره قرین زندگی زنان بوده است. زنان در طول تاریخ، علاوه بر انجام کارهای خانه، همیشه همگام با مردان به فعالیت هایی مثل کشاورزی و دام داری اشتغال داشته و از این طریق، بخشی از هزینه خانواده را بر دوش کشیده و به اقتصاد خانواده کمک می کرده اند. اما در زمان های گذشته، فعالیت های یاد شده نظیر سایر کارهایی که زنان در خانه انجام می دادند، کارِ خانه به شمار می رفته و در مقابل آن مزدی به زن پرداخت نمی شده است.

با حرکت جوامع به سوی دستاوردهای تمدن جدید و تبدیل کارگاه های خانگی و کوچک به کارخانه و جای گزینی ماشین به جای نیروی انسانی، اشتغال زنان به فعالیت های اقتصادیِ بیرون از خانه، طی چند دهه اخیر، اهمیت ویژه ای یافته است؛ به گونه ای که در حال حاضر مشارکت اقتصادی و اشتغال زنان به فعالیت اقتصادی در بیرون خانه، یکی از مسائل مهم و مطرح زنان در جامعه امروز ماست. نظر به اهمیت موضوع و شبهات و اشکالاتی که در زمینه کارِ زنان در مراکز عمومی مطرح شده و آراء و دیدگاه های مختلفی را پدید آورده است، این نوشتار به بررسی این مسئله از دیدگاه آیات پرداخته و از چند شاهد روایی نیز مدد جسته است .

نقش زنان در اقتصاد خاورمیانه خاورميانه در مقايسه با ديگر مناطق جهان پايين‌ترين نرخ فعاليت اقتصادي زنان را دارد.
در دهه 1980 اين نرخ از 15 درصد فراتر نرفت، در حالي كه در اين مدت نرخ يادشده در شرق آسيا تقريباً 60درصد بود. در آغاز دهه 1990 سهم زنان از كل نيروي كار در كشورهاي عربي منطقه فقط 17 درصد بود. به گزارش صندوق توسعه زنان سازمان ملل (UNIFEM)، زنان در جهان عرب كمتر از 28 درصد نيروي كار را تشكيل مي‌دهند، به‌خصوص در مصر و لبنان زنان كمتر از 22 درصد كل نيروي كار را به‌خود اختصاص مي‌دهند، در حالي كه در عربستان سعودي، اين نسبت فقط 5 درصد است كه كمترين ميزان از اين دست در جهان است.
توضيح اين عملكرد بسيار ضعيف در اين منطقه را مي‌توان در خصلت نوپدرسالارانه و رانتي اين دولت‌ها جست‌وجو كرد. تأثير اين ويژگي‌ها را هنجارهاي حاكم در اين جوامع خاورميانه‌ تقويت مي‌كند.
درآمد حاصل از منابع غيرمولد مانند نفت سبب شده است كه نوعي الگوي توسعه خاص در كشورهاي خاورميانه شكل بگيرد كه به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم رانتي هستند. اين الگوي توسعه كه حامي حفظ وضعيت موجود اجتماعي است، در نگاه نظام رفاه اجتماعي به زنان بازتاب يافته است. وضعيت رانتي اين كشورها ارتباط دوجانبه‌اي با ويژگي‌هاي نوپدرسالارانه دولت خاورميانه‌اي دارد.
همانگونه كه والنتين مقدم در مقدمه مقاله خود در نشريه «اينترنشنال ريويو آو پابليك ادمينيستريشن» مي‌نويسد، دستمزد خانواده -كه از درآمدهاي نفتي تامين مي‌شود-و نيز قوانين خانواده باعث تضعيف مشاركت اقتصادي زنان و تقويت نهاد خانواده پدرسالار مي‌شود. زنان در عربستان سعودي بچه‌آور و در مصر همسر، خانه‌‌دار و مادر هستند و مردان نان‌آور هستند.
براساس تفاسير فرهنگي، جامعه از كاري كه فقط زن مي‌تواند داخل خانه انجام دهد، بهره‌ مي‌برد. افزون بر اين، برخي مفسران دين معتقدند اشتغال زن شرافت وي را مورد مخاطره قرار مي‌دهد. اين موضوع جزئي از بحث گسترده‌تر درباره اجازه اشتغال زن در شريعت است. طرفداران حقوق زنان خاطرنشان مي‌كنند شريعت به زنان اجازه مي‌دهد همپاي مردان كار كنند و زنان مي‌توانند با كار كردن در بيرون از خانه، بهره‌هاي فراواني براي جامعه داشته باشند. يك جنبه جالب ديگر اين بحث آن است كه آيا شريعت بين كار مناسب براي مردان و كار مناسب براي زنان تمايز قائل مي‌شود يا خير؟
در هر صورت، قانون خانواده در بيشتر كشورهاي خاورميانه محافظه‌كارانه است. مثلاً در اردن زنان براي ادامه اشتغال يا يافتن شغل، نيازمند اجازه شوهر هستند. همچنين پدر از نظر اخلاقي حق دارد پس از ازدواج دخترش نيز وي را كنترل كند.
روي هم رفته، رونق نفتي دهه 1970 باعث ورود زنان به بازار كار نشد. محدود ماندن تقاضا براي نيروي كار زنان در بازار كار علل زيادي داشت. به غيراز نرخ بالاي باروري، مهاجرت مردان در ميان كشورهاي خاورميانه بسيار بالا بود. به علاوه، پس از پايان رونق نفتي و با افزايش بيكاري در دهه 1990 سياستي تلويحي براي كاستن از اشتغال زنان در پيش گرفته شد.
با اين حال، به‌علت كمبودهاي بازار كار در ممالكي كه به كشورهاي نفت‌خيز مهاجر مي‌فرستادند، بخش كشاورزي در مواردي به نيروي كار زنان متكي شد. در برخي موارد مانند اردن، در دهه 1970 مشاركت زنان در نيروي كار فقط 3 درصد بود، زيرا ورود نيروي كار مردان عربي و نيروي كار زنان جنوب شرق آسيا مانع از ورود زنان اردني به بازار كار شد. در اواخر دهه 1990 نرخ مشاركت نيروي كار زنان اردني 5/12 درصد بود كه با توجه به آنكه فعاليت اقتصادي رسمي نيز در اين مطالعه در نظر گرفته شده، بسيار اندك بود.
رايج‌ترين نوع اشتغال براي زنان در خاورميانه كارمندي در بخش دولتي است، زيرا وضعيت تحصيل زنان ارتقا يافته و مردان ترجيح مي‌دهند به بخش خصوصي بروند كه پرسودتر است. زنان در بخش خصوصي، هتل، رستوران و بخش‌هاي تجاري حضور نسبتاً كمي دارند. تحليلگران اين حالت را با اشاره به اجتناب زنان از اين قبيل مشاغل به‌علت فرهنگ و هنجارهاي حاكم در اين منطقه توضيح مي‌دهند. در اين مشاغل امكان برخورد با غريبه‌ها به حداكثر مي‌رسد.
با اين حال، در مصر زنان در سطوح بالاي دولتي نيز حضور اندكي دارند. بر خلاف توضيحات بالا، شمار زنان در مناصب تصميم‌گيري در بخش خصوصي از 7 درصد در سال 1988 به 24 درصد در سال 2003 رسيده است.
زنان خويش‌فرما نيز با مشكلات بزرگي در خاورميانه روبه‌رو هستند. تخمين زده مي‌شود نرخ مشاركت زنان در شركت‌هاي كوچك و متوسط در مصر حدود 18 درصد باشد. با وجود اينكه بزرگ‌ترين برنامه پرداخت وام‌هاي كوچك و بيكاري در مصر اجرا مي‌شود، اكثريت استفاده‌كنندگان از اين برنامه مردان هستند. بر همين اساس، در سوريه از پارسال حدود 40 هزار مورد وام كوچك پرداخت شده، اما فقط 17 درصد آن نصيب زنان شده است. روي هم رفته، برآورد مي‌شود نرخ مشاركت زنان در فعاليت‌هاي تجاري كوچك، متوسط و بزرگ در مصر كمتر از 20 درصد باشد. به هر حال، به‌دليل وجود موانع اجتماعي مربوط به جنسيت، فعاليت‌هاي تجاري آنها اغلب منحصر به بخش غيررسمي و غيرمولد است.
در كشورهاي پادشاهي حوزه خليج فارس، وضعيت خيلي بدتر است. مثال قانون مربوط به فعاليت مالي زنان بسيار گوياست. تا اين اواخر زنان مجبور بودند براي دريافت پروانه كسب، يك كارگزار حقوقي مرد داشته باشند. اين كارگزار حقوقي از جانب زن تمام كاغذبازي‌هاي لازم براي سرمايه‌گذاري را انجام مي‌داد. در نتيجه، زنان ترجيح مي‌دادند پول خود را در حساب پس‌انداز بانك بگذارند تا اينكه آن را در كسبي به كار اندازند. بنابراين، اعلام اين امر توسط دولت‌هاي منطقه كه ميزان قابل توجهي (در عربستان سعودي بيش از 30 درصد) حساب‌هاي پس‌انداز متعلق به زنان است، نشان‌دهنده برابري جنسيتي در خاورميانه نيست.
آنچه واقعاً مي‌تواند نقش زنان را در اقتصاد كشورهاي خاورميانه تقويت كند، يكپارچگي كامل اقتصاد اين كشورها در نظام اقتصادي جهاني است. در خلال 30 سال گذشته سهم كشورهاي عربي از كل سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي فقط يك درصد بوده است. با اين حال، تونس كه از سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي در بخش‌هاي به كار گيرنده زنان مانند توليد، خدمات دولتي و گردشگري استقبال كرد، فاصله اشتغال بين دو جنس را كمتر كرده است.
آينده فعاليت اقتصادي زنان در كشورهاي خاورميانه در حوزه مديترانه بسيار بهتر است،به طوري‌كه امروز اغلب اين كشورها اصلاحات اجتماعي را هر يك به نوعي آغاز كرده‌اند و هر روز ساختار و قواعد سنتي و ناكارآمد خود را تعديل مي‌كنند. زنان خاورميانه نيز هر روز بيشتر از گذشته با حقوق مدني خود آشنا مي‌شوند و مطالبات معوق خود را مي‌طلبند.از سوي ديگر كشورهاي خاورميانه ناچارند اقتصاد خود را به‌علت نياز به پول آزاد كنند. از ديگر سو، فعلاً كشورهاي حوزه خليج فارس با اتكا به درآمد نفت، بهتر مي‌توانند از فشارهاي مالي آزادسازي بگريزند.

www.idis.gr
مترجم - وحيد رضا نعيمي

توصیه هایى به خانم هاى خانه دار براى تنظیم اقتصاد خانواده

تنظیم برنامه خانواده، بر اساس درآمد شوهر، موضوعى است که باید با دقت و کاردانى تمام، از سوى خانم خانه، صورت بگیرد و چون نمى توان درآمدها، خرج ها و خلق و خوى افراد را صددرصد با یکدیگر تطبیق داد، این کار به وسیله خانم خانه و بر اساس تجربیات خود او باید انجام شود. در این مبحث، فقط چارچوب کلى را مطرح مى کنیم و جزئیات آن را به عهده خانم خانه مى گذاریم.

ضرب المثل حکیمانه «بادآورده را باد مى برد» در تئاتر، فیلم و کتاب، لحظات بسیار مفرح، شیرین و دل چسبى را براى ما، به ارمغان آورده است. چقدر از دیدن پیرمردهاى خسیسى که در صحنه تئاتر با مأمور مالیات بر سر درآمد، چانه مى زدند و دستشان مى لرزید و اصولاً مطالبه او را چرند و مزخرف مى دانستند و به پرداخت مالیات تسلیم نمى شدند، خندیده ایم یا مثلاً در ضمن نمایش، از دیدن زن هاى جوان و خوش لباسى که به هیچ وجه در مقابل منطق شوهر، در خصوص کم خرج کردن، متقاعد نمى شدند و مثل بچه ها، لب هایشان را آویزان مى کردند و با کلماتى بچه گانه مى گفتند: «من نمى دونم؛ هر طورى شده، باید این پالتو پوست را برایم بخرى»، به وجد آمده ایم! نویسندگان و منتقدان اجتماعى، به قدرى کتاب و نمایش در خصوص خسّت، ولخرجى و اسراف نوشته اند که از حد خارج است و هر کدام از ما، به نوبه خود، چنین کتاب ها و نمایش هایى را خوانده و دیده ایم و به نظرمان عجیب و غریب و احمقانه جلوه کرده است و به آنها خندیده ایم.

نویسندگان خوش ذوق و آنهایى که نقایض اجتماعى را با دیده بصیرت و نکته سنجى مى نگرند، مشاهدات خود را به طرز جالب و زیبایى، ضمن داستان، در مقابل دیدگان ما مجسم مى کنند و به قدرى با مهارت، آن عیوب را برجسته مى سازند که ما آن را حمل بر شوخ طبعى نویسنده کرده، به وجد و سرور مى آییم؛ اما باید بدانیم که در زندگى حقیقى، هیچ مصیبتى رنج آورتر و غم انگیزتر از عدم لیاقت در امور مالى نیست. آن مردى که زیادتر از درآمد خود خرج مى کند و به اصطلاح «پایش از گلیمش درازتر است»، خوشمزه و خنده آور نیست؛ بلکه وى، پایه و اساس ورشکستگى و فلاکت خود را بنا مى گذارد. آن خانم ولخرج و بى مغزى که مثل بچه ها و از روى بى فکرى، یقه شوهر را مى چسبد و از او لباس ها و مدهاى روز را مى خواهد، جذاب و دلربا نیست؛ بلکه مانند سنگ آسیاب، به گردن شوهر آویخته شده، او را شکسته و خرد مى کند.

امروز قدرت خرید پول ما از ده یا حتى پنج سال پیش، خیلى کمتر شده است و زن ها باید با کشمکش و زد و خورد بى مانندى، این پول را به خرج خود برسانند. قیمت ها به وجه سرسام آورى بالا رفته، خرج زندگى، بسیار گران است؛ هزینه تحصیل، دفتر، قلم و کتاب بچه ها، به قدرى زیاد شده که واقعا معما و مشکلى است.

تصور این که اگر ما درآمد بیشترى داشته باشیم، تمام مشکلات و غصه هاى مالى ما حل مى شود، یک فکر سفسطه آمیز و بى معنى است. متخصصان علم اقتصاد مى گویند: درآمد زیادتر، درد را دوا نمى کند. السى استاپلتون که یکى از بزرگ ترین متخصصان علم اقتصاد است، عقیده دارد که غالب مردم، وقتى پولشان زیادتر مى شود، خرجشان را نیز بالا مى برند و در نتیجه، باز با بى پولى و کمبود، دست به گریبان هستند.

در مونترال بانک کانادا، کلاسى دایر شده است که به مشتریان خود، راه پول خرج کردن را مى آموزد و به آنها درس مى دهد که وقتى درآمدشان بالا رفت، آن اضافه درآمد را چگونه خرج و پس انداز کنند.

هنگامى که مشغول نوشتن این متن بودم، ضمن تحقیقاتى که براى جمع آورى مطلب به عمل مى آوردم، به کتابى درباره روابط خانوادگى برخوردم که نویسنده آن، یک روانشناس معروف بود. با کمال تأسف، باید بگویم که نویسنده این کتاب، در خصوص تنظیم بودجه، ضعف و ناتوانى عجیبى از خود نشان داده، اصولاً بودجه تعیین کردن را امرى غیرلازم و بى اهمیت به شمار آورده بود. این آقا مى نویسد:

«خرج کردن و اداره پول و درآمد خانواده، بسیار آسان است؛ هر وقت پول داریم، خرج مى کنیم و وقتى نداریم، زندگى را با صرفه جویى مى گذرانیم».

من تصدیق مى کنم که فکر و عقیده این نویسنده، بسیار سهل و ساده است؛ ولى به طور حتم، راه صحیح پول خرج کردن و تنظیم بودجه، این نیست! وقتى ما منطق نویسنده فوق را بررسى مى کنیم، زندگى قلندران و درویشان، جلو چشمانمان مجسم مى شود که با لاقیدى و بى اعتنایى، یاحق گویان، هر چه به دستشان برسد، یک روزه مى خورند و باقى هفته را روزه مى گیرند و همیشه نیازمند هستند.

بدون نقشه و بى فکر خرج کردن، یعنى آن که همه از درآمد و دسترنج شما بهره ببرند؛ غیر از خودتان. شما از درآمد خود به کفاش، نانوا، قصاب، بزاز و نجار، نفع برسانید؛ اما یک دینار براى خود کنار نگذارید.

با نقشه و عاقلانه خرج کردن، آن است که شما و خانواده تان، هر کدام یک سهم عادلانه از درآمد خود را پس انداز کنید.

تنظیم بودجه، نه مثل یک پیراهن ساده و آسان است و نه این است که شما صورت بالا بلندى از مخارج روزانه را تهیه کنید و یک ریال یک ریال همه را بنویسید؛ بلکه تنظیم بودجه، عبارت از نقشه مشخص و یک برنامه منظمى است که به شما کمک مى کند تا از درآمد و پولتان، حداکثر استفاده را ببرید.

بودجه اى که از روى عقل و تدبیر تنظیم شده باشد، شما را به هدف و آرزوهایى که در زندگى دارید، مى رساند. خرید خانه، باغ، ماشین، تحصیلات عالى براى بچه ها، پس انداز براى زمان پیرى، مسافرت و گردش، از هدف هاى مورد نظر هر خانواده هستند و انجام آنها، جز با تنظیم بودجه عاقلانه، میسر نخواهد بود.

وقتى شما از روى نقشه و حساب خرج کردید و مخارج هر ماه را آخر آن ماه از نظر گذراندید، به چشم خود مى بینید که براى هر چیز، چه مبلغ پول داده اید و اگر بعضى مخارج در نظر شما زائد باشد، آنها را حذف مى کنید تا هزینه آنها به مصرف چیزهاى مهم و لازم برسد. صورت حساب خرج ماهانه بهترین مشاور اقتصادى و راهنماى خرج و پس انداز شما خواهد بود.

اگر خداى نکرده شما از آن زن هایى هستید که عقل معاش نداشته، به تنظیم بودجه معتقد نیستید، از همین امروز، برنامه خرج و دخل را با تطبیق درآمدتان، تهیه کنید. باید بدانید که یک زن میانه رو که از روى عقل و نقشه خرج مى کند، مهم ترین کمک و خدمت را در راه موفقیت شوهر، انجام مى دهد. مردهایى که گرفتار زن ولخرج و مسرف هستند، هرگز روى موفقیت را نخواهند دید.

اگر شوهر شما راه پول درآوردن را مى داند، ولى آینده گر نیست و همه را از دست مى دهد، شما باید با منطق و عقل معاش، از آن جلوگیرى کنید و اگر زیاد محافظه کار است و خانواده را در فشار و تنگنا مى گذارد، حس اعتماد او را به خود جلب کنید و به او بفهمانید که شما نیز در پول خرج کردن، همان دل سوزى و تدبیر متقابل را دارید.

آیا ممکن است شما بتوانید در امر اقتصاد خانه، یک متخصص صلاحیت دار بشوید؟ بدون شک، بله. در آمریکا، در هر بانک، شعبه اى هست که مشتریان خود را به این قسمت راهنمایى مى کند. همچنین مشاوران اقتصادى متعددى نیز وجود دارند که با پرداخت مبلغ کمى پول، خرج و دخل و پس انداز خود را تنظیم مى کنند. همچنین با استفاده از مجله هاى مربوط به زنان و خانه دارى، شما مى توانید خوراک هاى مقوى، ویتامین دار و در عین حال، بسیار ارزان قیمت، تهیه کنید. معمولاً در مجله هاى مربوط به زنان، به شما نشان مى دهند که چگونه از لباس هاى از مد افتاده خود و شوهرتان، براى بچه ها، لباس بدوزید و از لباس هاى کهنه و مندرس، دستکش و کلاه بسازید؛ حتى تعمیر و ساخت مبل و اثاثیه منزل را نیز به شما یاد مى دهند.

با تمام این احوال، شما نمى توانید به نظریه متخصصان، متکى باشید و آن را راهنماى بودجه خانواده خود قرار دهید. براى آن که بودجه شما از نظر اقتصادى ارزش واقعى داشته باشد، باید به قامت خود شما بریده شود و مثل لباس، جزءجزء آن، روى اندام شما امتحان شود تا از هر جهت، برازنده شما و زیبا و راحت باشد. درآمد، موقعیت و مخارج هیچ خانواده اى، مثل خانواده دیگرى نیست. مشکلات و مسائلى که شما در امر پول خرج کردن و بودجه خود دارید، مثل صورت و اندامتان، با دیگران متفاوت است.
چند پیشنهاد که در تنظیم و تهیه بودجه خانواده، به شما کمک مى کنند، عبارتند از:

1. صورت دقیقى از مخارج خود تهیه کنید تا به چشم خود ببینید که درآمدتان چگونه و به کجا مى رود.

همان طور که پزشک، قبل از آن که مرض را تشخیص دهد، قادر به معالجه آن نیست، ما نیز تا عیب کارى را پیدا نکنیم، قادر به اصلاح آن نخواهیم بود. صرفه جویى، این نیست که ندانسته و نسنجیده، از مخارج خود حذف کنیم؛ ولى وقتى صورت حساب روشنى در دست داشتیم، با مراجعه به آن، به آسانى مى توانیم درک کنیم که چه مخارجى غیرضرورى است و با حذف آنها، مى توانیم حساب پس انداز خود را بالا ببریم. بنابراین حداقل براى مدت سه ماه، تمام مخارج خانواده را قلم به قلم در یک دفتر ثبت کنید.

من با این که بیشتر خرید و مخارج منزل را با چک مى پردازم، با این حال، صورت حساب خرج یک ماه خانواده را قلم به قلم، در یک دفتر، ثبت مى کنم و آخر هر سال، مخارج دوازده ماه را جمع مى کنم. نتیجه اى که من از این صورت حساب مى گیرم، بسیار عالى است؛ اولاً به طور روشن مى توانم بگویم که در عرض یک سال، چقدر پول غذا داده ام؛ چه مبلغ به مصرف لباس رسیده است؛ چقدر خرج پذیرایى و میهمانى شده و خرج امور متفرقه و شخصى و... شده است. با مراجعه به جمع کل مخارج سال قبل، مى توانم بگویم که چقدر هزینه زندگى خانواده ما بالا رفته است.

لازم نیست که شما هم به این نحو عمل کنید؛ بلکه همین قدر که چند ماه صورت مخارج را نگه داشتید و براى هر قلم، اعتبارى تعیین کردید، دیگر کافى است؛ اما من اصولاً دوست دارم که این صورت حساب سالانه را داشته باشم؛ تا اگر تصور کردم که در آن سال، براى لباس و لوازم شخصى، زیاد خرج کرده ام، با مراجعه به صورت حساب، از شک بیرون بیایم.

2. بر اساس احتیاجات خانواده و درآمد، براى مخارج سالانه خود، بودجه تنظیم کنید.

مخارج مشخص و غیر قابل تغییر را تعیین کرده، روى کاغذ بنویسید. مثلاً کرایه یک سال منزل، مخارج غذا، اقساط، وام ها و اقساط بیمه زندگى را که معین هستند، روى یک صفحه کاغذ، ثبت کنید. همچنین مبلغى براى احتیاجات دیگر از قبیل مخارج دکتر و دارو، لباس، خرج تحصیل بچه ها، خرج رفت و آمد و پول توجیبى براى خود و شوهرتان را نیز تخمین زده، به آن بیفزایید.

به طورى که همه مى دانیم، این کار، داراى اهمیت فراوان است و مستلزم تصمیم و همکارى نزدیک تمام خانواده و بعضى اوقات، امساک و خویشتن دارى است.

ما نمى توانیم در یک زمان، همه چیز داشته باشیم؛ ولى به طور قطع، مى توانیم چیزهاى غیرلازم، زائد و تجملى را فداى چیزهاى مهم و اساسى کنیم. آیا شما خرید یک خانه زیبا و راحت را به لباس، کفش و کلاه گران قیمت، ترجیح نمى دهید؟ آیا حاضرید نظافت، اتو و تعمیر لباس ها را خود انجام دهید و پول آن را به مصرف خرید یک فریزر خوب برسانید؟

وقتى شما، شوهر و بچه هایتان به چشم خود دیدید که براى هر منظورى، مبلغى معین، پیش بینى شده است و تجاوز از آن حد هم مقدور نیست، تصمیم مى گیرید که با گذشت و همکارى، به آرزوهاى خود، لباس عمل بپوشانید و حتى از آن مبلغ معین نیز صرفه جویى کنید تا به هدف هاى خود زودتر برسید.

3. ده درصد از درآمد سالانه خود را پس انداز کنید.

شما باید حداقل ده درصد از درآمدتان را براى خود، بچه ها و شوهرتان، پس انداز کنید و هرگز خود را از این کار، محروم نکنید. ممکن است که لیاقت و عقل معاش شما به حدى باشد که علاوه بر این ده درصد، مبلغ دیگرى نیز به منظور خرید خانه یا ماشین، پس انداز کنید.

متخصصان علم اقتصاد مى گویند: اگر شما بتوانید ده درصد از درآمد شوهرتان را پس انداز کنید، پس از چند سال، زندگى مرفه و آسوده اى خواهید داشت؛ به طورى که هر قدر قیمت ها و هزینه زندگى بالا رود، در اوضاع اقتصادى شما، تأثیرى نخواهد داشت.

زنى را مى شناسم که با جدیت تمام، این کار را انجام مى داد. روزى او به من گفت: در دورانى که بحران اقتصادى، سراسر کشور را فرا گرفته بود، حقوق شوهرش حتى به کمتر از نصف، کاهش یافت و آنها مجبور بودند که سعى کنند تا مخارجشان از حدود درآمد، بالاتر نرود و مثلاً براى صرفه جویى کرایه اتوبوس، غالبا راه درازى را پیاده طى مى کردند و براى خرید غذا، لباس و سایر نیازهاى زندگى، ساعت ها وقت و انرژى صرف مى نمودند تا کمى ارزان تر بخرند. با این حال، این زن و شوهر، هیچ گاه عادت دیرینه خود را که پس انداز ده درصد از درآمدشان بود، ترک نکردند.

این خانم، با کمال خوشحالى و سرافرازى، به من اظهار داشت:

«با این که ما به این پول احتیاج فراوان داشتیم و من بارها به این خیال افتادم که از پس انداز ده درصد درآمد صرف نظر کنم، اما امروز، بسیار خوشوقتم که آن عادت پسندیده را ترک نکردم و امروز در پرتو آن استقامت، داراى خانه و زندگى مرفه و نسبتا مجللى شده ایم».

4. حساب پس اندازى براى روز تنگ دستى و حوادث غیرمترقبه، باز کنید.

متخصصان علم اقتصاد، زن و شوهرهاى جوان و خانواده هاى نوبنیاد را راهنمایى مى کنند که از هر سه ماه حقوق، یک ماه آن را براى حوادث شوم پیش بینى نشده، پس انداز کنند؛ بدین معنى که در هر سال، حقوق چهارماه را ندیده انگاشته، همیشه این مبلغ را حاضر داشته باشند. همین افراد به ما اخطار مى کنند که اگر بنا باشد ما یک مرتبه حقوق یک ماه را پس انداز کنیم، برایمان دشوار و کارى غیرعملى است. براى این منظور، به جاى آن که مثلاً هر چهارماه یک بار، هزار دلار پس انداز کنیم، بهتر است هر هفته، به طور مرتب و بدون وقفه، مقدارى به حساب فوق بیفزاییم.

5. بودجه را با حضور اعضاى خانواده تنظیم کنید.

مشاوران علم اقتصاد، معتقدند که طرح و تنظیم بودجه، همیشه باید با حضور و همکارى تمام اعضاى خانواده باشد. همچنین اگر هر چند وقت یک بار جلسه اى تشکیل شود و درباره اوضاع اقتصادى و نقشه هاى بهبود وضع خانواده، با بچه ها صحبت گردد، روح همکارى در آنها ایجاد مى شود و روى بیشتر توقعات خود، قلم مى کشند و از این که از بعضى چیزها محروم شده اند، عصبانى نمى شوند.

نویسنده کتاب «ازدواج را موفقیت آمیز کنید»، مى نویسد: «بزرگ ترین عامل خوشبختى در ازدواج، عقل معاش است. پول خرج کردن، هنرمندى و مهارت مخصوصى مى خواهد که هر زنى از این هنر بهره مند باشد، وسایل رفاه و خوشبختى خانواده را فراهم مى آورد».

درست است که همه چیز را با پول نمى توان خرید، ولى اگر ما از روى علم و دانایى بدانیم که چگونه آن را خرج کنیم و سهم پس انداز خود را برداریم، آن سرمایه، موجب آرامش روح، نشاط و پشت گرمى اعضاى خانواده مى شود.

بنابراین بیایید به جاى آن که وقت خود را بیهوده تلف کنیم و با تشویش و اضطراب، عمر خود را از بین ببریم و بگوییم که چرا حقوق شوهرمان زیادتر نیست و چرا با آن خواستگار اولى که امروز ثروتمند است، ازدواج نکردیم، یاد بگیریم که با اعجاز عقل معاش، درآمد شوهرمان را طورى خرج کنیم که آینده همه تأمین شود. اگر زنى بداند که چگونه از هر یک ریال حقوق شوهرش، حداکثر استفاده را ببرد، به مرد، اشتیاق و حرارت مى دهد که زیادتر پول کسب کند.

منبع:
داروتى کارنگى، آیین همسردارى.

اسلام در هزار و چهارصد سال پیش این قانون را گذراند و گفت: للرجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب مما اکتسبن (1) مردان را از آنچه کسب می کنند و به دست می آورند بهره ای است و زنان را از آنچه کسب می کنند و به دست می آورند بهره ای است.

قرآن مجید در آیه کریمه همان طوری که مردان را در نتایج کار و فعالیتشان ذی حق دانست، زنان را نیز در نتیجه کار و فعالیتشان ذی حق شمرد.

در آیه دیگر فرمود: للرجال نصیب مما ترک الوالدان و الاقربون و للنساء نصیب مما ترک الوالدان و الاقربون (2) یعنی مردان را از مالی که پدر و مادر و یا خویشاوندان بعد از مردن خود باقی می گذارند بهره ای است و زنان را هم از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان از خود باقی می گذارند بهره ای است.

این آیه حق ارث بردن زن را تثبیت کرد.ارث بردن یا نبردن زن تاریخچه مفصلی دارد که به خواست خدا بعدا ذکر خواهیم کرد.عرب جاهلیت حاضر نبود به زن ارث بدهد، اما قرآن کریم این حق را برای زن تثبیت کرد.
یک مقایسه

پس قرآن کریم سیزده قرن قبل از اروپا به زن استقلال اقتصادی داد، با این تفاوت:

اولا انگیزه ای که سبب شد اسلام به زن استقلال اقتصادی بدهد جز جنبه های انسانی و عدالت دوستی و الهی اسلام نبوده.در آنجا مطالبی از قبیل مطامع کارخانه داران انگلستان وجود نداشت که به خاطر پر کردن شکم خود این قانون را گذراندند، بعد با بوق و کرنا دنیا را پر کردند که ما حق زن را به رسمیت شناختیم و حقوق زن و مرد را مساوی دانستیم.

ثانیا اسلام به زن استقلال اقتصادی داد، اما به قول ویل دورانت خانه براندازی نکرد، اساس خانواده ها را متزلزل نکرد، زنان را علیه شوهران و دختران را علیه پدران به تمرد و عصیان وادار نکرد.اسلام با این دو آیه انقلاب عظیم اجتماعی به وجود آورد، اما آرام و بی ضرر و بی خطر.

ثالثا آنچه دنیای غرب کرد این بود که به قول ویل دورانت زن را از بندگی و جان کندن در خانه رهانید و گرفتار بندگی و جان کندن در مغازه و کارخانه کرد; یعنی اروپا غل و زنجیری از دست و پای زن باز کرد و غل و زنجیر دیگری که کمتر از اولی نبود به دست و پای او بست.اما اسلام زن را از بندگی و بردگی مرد در خانه و مزارع و غیره رهانید و با الزام مرد به تامین بودجه اجتماع خانوادگی، هر نوع اجبار و الزامی را از دوش زن برای تامین مخارج خود و خانواده برداشت.زن از نظر اسلام در عین اینکه حق دارد طبق غریزه انسانی به تحصیل ثروت و حفظ و افزایش آن بپردازد، طوری نیست که جبر زندگی، او را تحت فشار قرار دهد و غرور و جمال و زیبایی راکه همیشه با اطمینان خاطر باید همراه [وی] باشد - از او بگیرد.

اما چه باید کرد; چشمها و گوشهای برخی نویسندگان ما بسته تر از آن است که در باره این حقایق مسلم تاریخی و فلسفی بیندیشند.

پی نوشت ها:

1. نساء/ 32.

2. نساء/ 7.

منابع مقاله:
مجموعه آثار ج 19، مطهری، مرتضی؛